O Alcalde socialisto de Vigo é condenado pola xusticia a derrubala de urxencia pero segue negándose

sábado, 26 de maio de 2012

Presentación do documental "Ferrol 1936" en Madrid


O luns 4 de xuño preséntase en Madrid o documental FERROL 1936.

Dirixido por Jorge Gil, e con unha duración de 54 minutos, narra o comezo da Guerra Civil, e a posterior represión que se produxo en Ferrol e na súa comarca.

Ás 19:30 h no Ateneo de Madrid (Sala Úbeda), Calle del Prado nº 21.

quarta-feira, 23 de maio de 2012

Presentación do libro "Vixiados". Represión, investigación e vixiancia na Galicia da Guerra Civil (1936-1939)"

Martes, 29 de mayo de 2012
  • 20:00h.

  • Casa Museo Casares Quiroga, Panadeiras, 12. A Coruña

  • Coa participación do autor Emilio Grandío, Francisco Pillado, o editor, e Inmaculada Fernández Teijeiro.

  • Organiza A Comisión da Recuperación da Memoria Histórica da Coruña
  • terça-feira, 22 de maio de 2012

    Memoria da guerrilla entre Melide e Rianxo

    Francisco Martinez -Quico

    Entre Melide e Rianxo e na primeira fin de semana de xuño realizarase o encontro “A guerrilla e os campos de concentración” coa presenza de Quico, un dos últimos guerrilleiros vivos.

    Sermosgaliza 4 de Maio do 2012
    O III Seminario sobre a memoria que terá lugar entre Melide e Rianxo desde o día 1 de xuño achegarase á guerrilla e os campos de concentración. Alén das conferencias e mesas redondas, no encontro visitaranse os lugares nos que se instalaron campos de concentración franquistas. Francisco Martínez (Quico) relatará a súa experiencia e servirá como singular guía dalgunha das actividades das xornadas. Quico pertenceu á guerrilla de Manuel Girón que actuou entre Galiza e León ata 1951, data na que se exiliou a Franza.

    Especialistas e investigadores como Xaquín Yebra, Xesús Costa ou Xesús Santos participarán neste seminario organizado pola Nova Escola Galega e a asociación Barbantia.

    No programa inclúese unha viaxe até Rianxo pola ruta a través da que se realizaba o transporte de prisioneiros desde Padrón a San Pedro de Muros, ademais dun percorrido polos espazos de referencia dos prisioneiros do franquismo en Rianxo.


    Proxecto "onde habita o recordo" Clemente Bernad en Ourense


    Traducción Estación Atlántica

    diario de un medico de guardia 21/5/12
    O próximo día 24 de maio, xoves, ás 20:00 horas, no Centro Cultural Deputación de Ourense (Edificio Simeón. Rúa Progreso, 30) preséntase o traballo do fotógrafo Clemente Bernad: o libro de fotografías DESVELADOS, e o documental MORRER DE SOÑOS, partes un e outro do seu proxecto ONDE HABITA O RECORDO.

    A Asociación para la Recuperación de la Memoria Histórica (ARMH), organiza o acontecemento coa colaboración dos Amigos dá República, de Ourense; da Fundación 10 de Marzo, do Sindicato Nacional de Comisións Obreiras de Galicia; e do Centro Cultural Deputación de Ourense.

    Dous metros baixo terra, aínda segue enterrada parte da historia de España e boa parte, tamén, das historias persoais de moitos españois. Son as feridas da Guerra Civil, cubertas pola area das máis de 2.000 fosas comúns que aínda existen no noso territorio. O fotógrafo e documentalista Clemente Bernad dedicou os últimos anos da súa vida a percorrer varias desas fosas. O seu traballo plásmase agora nun proxecto dobre, que baixo o nome de "Onde habita o recordo", reúne o libro "Desvelados" e a curtametraxe "Morrer de soños".

    segunda-feira, 21 de maio de 2012

    Presentación do libro de Dionísio Pereira


    Presentación do libro de Dionísio Pereira, José Pasín Romero: Memoria do proletariado militante en Compostela, o día 25 de maio, ás 20 horas, na Mediateca Municipal do Grilo de Cacheiras, Travesía de Cacheiras 18. Teo (A Coruña)

    sábado, 19 de maio de 2012

    Meis da 2ª República a Guerra Civil


    PRESENTACIÓN DO LIBRO: "Para despois do silencio, Meis da 2ª República a Guerra Civil"

    DÍA: Sábado, 26 de Maio

    HORA: 20:00 h.

    LUGAR: Casa de Cultura (O Mosteiro) Pr. España, 18. Meis (Pontevedra)

    PRESENTA: Ir Indo Edicións

    AMENIZAN: Cantareiras de Meis «Madia Leva» e Gaiteiros de Paradela «A Roda Pequena»

    FALARÁN: Cristina Reboredo, Bieito Ledo, Celso Milleiro e Mario Gallego

    sexta-feira, 18 de maio de 2012

    Portugal homenaxea 56 vítimas da represión do 1936 na Galiza


    Este sábado, 12 de maio, ás 15 horas portuguesas como estaba previsto comezaron os actos de homenaxe aos homes e mulleres mort@s polo franquismo na Galiza, na ponte Internacional de Monção, co descubrimento dunha placa en que figuran os nomes das 56 persoas homenaxeadas cunha referencia á terra da súa orixe cando esta se coñecer.

    Sermos Galiza- Marga Romero
    Tomaron a palabra, neste primeiro acto en Portugal para dignificar a memoria das vítimas da persecución franquista de orixe portuguesa, o Presidente da Câmara de Monção, José Emilio Moreira, o Reitor da Universidade do Minho, António M. Cunha e o profesor do Instituto de História Contemporânea da Universidade Nova de Lisboa, Fernando Rosas. Mário Soares, mediante un escrito, desculpou a súa ausencia por motivos de saúde.

    O grupo de gaiteiros “Os concheiros” acompañaron a cerimonia coa interpretación do Himno de Riego e Grândola, Vila Morena.

    Na sala de conferencias da Casa Museu de Monção da Universidade do Minho, totalmente chea, Lourenzo Fernández Prieto, director do proxecto Nomes e voces da Universidade de Santiago de Compostela, presentou dito proxecto, e falou deste estudo pioneiro no Estado español, posíbel por un “cambio de goberno que se deu na Galiza en 2005 que declarou institucionalmente o ano 2006 como Ano da Memoria, cando foi Concelleira de Cultura do goberno galego Anxela Bugallo”. De seguido tomou a palabra o historiador Dionisio Pereiro, a quen lle debemos esta nova liña de investigación aberta, pioneira no Estado español, que conecta as dúas beiras do Miño, partillou co público a emoción por falar en presenza dunha bandeira republicana que pertence á familia Santiago (á mesma do escritor Silvio Santiago), das Terras de Monterrei, bandeira que permaneceu enterrada desde 1936 até a morte de Franco, símbolo da Memoria que cómpre desenterrar. O historiador partiu dunha característica fundamental das persoas homenaxeadas, eran emigrantes de orixe portuguesa, que desde puntos do Norte de Portugal se achegaron nos primeiros anos do século XX á Galiza: canteiros, xornaleiros, peixeiras, pedreiros, carrilanos do camiño de ferro de Ourense a Zamora, homes e mulleres que sufriron unha sorte parella á da cidadanía galega, sufriron a mesma represión, e non consta que o goberno portugués fixese nada por evitalo. Non morreron por ter orixe portuguesa, son vítimas da represión franquista por seren obreiros, estaren sindicados, organizados e seren antifascistas.

    A antropóloga Paula Godinho da Universidade Nova de Lisboa nunha brillante intervención insistiu na necesidade de que a memoria abandone a esfera do privado e conxurou un “Nós”, composto polos falares dos dous lados e polas persoas que rexeitan “o apoliticismo que confisca as memorias”, ese “Nós” herdeiro das persoas hoxe homenaxeadas, portuguesas, que se asentaron na Galiza e que se integraron facilmente pola lingua, pola política, pola clase social, polos sindicatos e polos amores a as familias. Persoas portuguesas de nacemento, antifascista, vítimas, combatentes. Paula Godinho rematou a súa intervención coa lectura do poema de Jorge de Sena “Carta aos meus fillos”, sobre o cadro de Goya do fusilamento do 2 de maio.

    Entre o público asistente e familiares das persoas homenaxeadas, salientaba o Presidente da Cultura Galega, Ramón Villares e atopábanse representantes de moitas Asociacións pola Memoria Histórica de Galiza: Amigos da República de Ourense, a Oliveira de Teo ou o Instituto de Estudos Miñoranos.

    A xornada rematou coa actuación do grupo cultural “Os sinos da Sé”.

    Nomes das Persoas homenaxeadas que figuran no monumento na Ponte Internacional de Monção
    Abílio Araújo Barbosa (Paredes de Coura)
    Adonís Jesús Teixeira Alonso
    Alfonso Alonso “Portugués”
    Amador Gómez Agostinho (ou Agustino)
    António da Costa Sousa (Viana do Castelo)
    António Feernandes Guimarães (Guimarães)
    António González Pazos
    António Moreira
    António Pala Montero
    António Ribeiro
    Antonio Soler (ou Sober) Monteiro
    Arturo Ferreira de Sousa
    Augusto Alfonso González
    Benito Diz Fernández “o da Portuguesa”
    4 Desconhecidos
    Domingo da Silva Esteves (Braga)
    Domingo Juncal Rodríguez (Viana do Castelo)
    Emilio Alonso Alonso
    Enrique Acuña Barciela “Crabellón”
    Evaristo Monteiro dos Santos
    Fernando Nunez da Costa (Vila Real)
    Francisco Amedo Parente
    Joaquim (ou Juan) Salgado López
    Joaquim Carlos Álvarez Ribeiro
    Joaquín da Silva Ferreiro
    Joaquín Domínguez Ferreira (Leiria)
    José Augusto Pereira Rocha
    José Brito Val
    José da Silva Ferreira “Peixoto”
    José da Silva González
    José Gonçalves Garmel, Barbeita, Monção
    José Manuel da Silva Duro
    José María Sena (ou Fena)
    José Pereira Lameira (Braga)
    José Rocha “O Portugués”
    Juan González de Jesús
    Julio Azevedo Veiga
    Leandro Diz Fernández
    Luciano Janeiro Valente (ou Luciano Francisco Valente) (Almodovar)
    Luís Castañeda Concepción
    Luís Duarte Pedrosa
    Manuel Correa de Carvalho Costa (Viana do Castelo)
    Manuel Correa González
    Manuel Faria
    Manuel Felgueiras Coelho
    Manuel Graciano Araujo
    Manuel Prudencio do Rosario “Manuel Lucinda” (Santarem)
    Manuel Silva Álvarez
    María Bello Paz
    María Nogueira (Chaves)
    Mariana do Lazo Chaves (Viana do Castelo)
    Miguel Gonçalves Pereira
    Ramiro
    Ricardo Solla Lemos (Lisboa)
    Telmo Freitas Lima (Paredes de Coura)

    segunda-feira, 14 de maio de 2012

    A guerrilla antifranquista galega. Actas do Congreso


    Martes 15  ás 20:00h. Casa Museo Casares Quiroga, rúa Panadeiras, 12,  A Coruña  
    Coas intervencións de: 
    -BERNARDO MÁIZ:  Historiador e membro do Comité Científico que coordinaou o Congreso da Guerrilla Antifranquista Galega, celebrado na Coruña en xaneiro do 2009.
    -ELISEO FERNÁNDEZ: Historiador e membro do Comité Científico que coordinaou o Congreso da Guerrilla Antifranquista Galega, celebrado na Coruña en xaneiro do 2009.
    -FERNANDO VIDAL: Investigador, historiador, e ponente no Congreso da Guerrilla Antifranquista Galega.
    Organiza:
    A Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña

    domingo, 13 de maio de 2012

    As ´vontades´ que pagaron Meirás

    Membros da Comisión pola Memoria Histórica, ás portas do pazo de Meirás.
    / Víctor Echave

    Os veciños de Carral doaron en total 4.385 pesetas ás xuntas locais encargadas en 1938 de colleitar diñeiro polas parroquias para comprar o pazo de Meirás e regalarllo a Franco

    De mestres e curas valeuse o Xunta Prol-Pazo do Caudillo para colleitar diñeiro entre os veciños co que comprar para Franco "un pazo na terra que lle viu nacer". Os integrantes das comisións locais encargadas da recadación debían "visitar persoalmente" aos fregueses para convidarlles a contribuír co seu "gran de area" á "homenaxe de agarimo e admiración" ao "Salvador de España". Entre todas as parroquias de Carral, as achegas dos particulares sumaron 4.385 pesetas

    laopinióncoruña.es - SARA VÁZQUEZ - CARRAL 11/5/2012
    Peseta a peseta, parroquia a parroquia e porta por porta. O diñeiro con que se comprou para Franco "un pazo situado na terra que lle viu nacer" emanou de distintas fontes, unhas máis caudalosas que outras. Ás achegas dos Concellos e as partes extraídas das nóminas de traballadores sumáronse donativos particulares dos residentes na zona. En Carral, as contribucións de veciños para a adquisición do pazo de Meirás sumaron en total 4.385 pesetas das de 1938, segundo documentos da época, recuperados pola Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica dá Coruña coa colaboración da Asociación Cultura Aberta de Carral.

    Paleo foi a parroquia máis espléndida, con 936 pesetas, seguida de Veira, con 697 pesetas; Sumio, con 689, e Tabeaio, con 632. Os veciños de Quembre doaron en total 492 pesetas; os de Vigo, 412; os de Cañás, 361, e os de Sergude, 166.

    Os veciños da zona rascáronse o peto ante as "dúas ou tres persoas de significación na localidade" que, de acordo coas indicacións remitidas polo Xunta Prol-Pazo do Caudillo, de carácter provincial, nunha carta dirixida ao alcalde, debían integrar as xuntas locais encargadas de reunir o diñeiro. A misiva enviada ao rexedor convidáballe a el e aos seus veciños a contribuír co seu "gran de area" para o pétreo agasallo, "pois todos, do máis potentado ao máis humilde, poden pór o seu esforzo na realización do proxecto para que sempre poidan sentir o orgullo de saber homenaxear ao Salvador de España".

    Para a xunta carralesa estaban convocados once mestres, seis párrocos e o xefe local de FET (Falanxe Española Tradicionalista). Entre as indicacións que recibiron figuraba "visitar persoalmente aos seus conveciños". A misiva dirixida ao alcalde engade que se poderían establecer varias comisións "a fin de realizar este labor rapidamente".

    A carta, datada no mes de maio, levaba documentos adxuntos: "pregos para a recollida de firmas", nos que debían estampar as súas firmas os contribuíntes e ser anotadas as persoas que non soubesen escribir; e "follas para a confección de listas", nas que debían figurar "os detalles correspondentes" e en que nas que tiñan que constar os mesmos nomes que nos pregos. O rexedor, presidente da xunta local, tiña despois que formalizar as listaxes xunto ás comisións e, finalizado este trámite, formalizalas coa xunta provincial "a través do Banco Pastor".

    O alcalde convocou aos chamados a colaborar coa "homenaxe de agarimo e admiración" a unha reunión, o 19 de maio de 1938, na casa consistorial. O obxectivo do encontro foi descrito como "tratar sobre asunto de excepcional importancia patriótica".

    quarta-feira, 9 de maio de 2012

    República e Guerra Civil en Meis


    Presentación do libro "Para despois do Silencio. O concello de Meis da II República a Guerra Civil"

    Autores: Mario Gallego, Celso Milleiro e Xosé Manuel Moreira

    Día: Sábado, 26 de Maio

    Hora: 20:00 h.

    Lugar: Multiusos do Mosteiro

    Edita: Ir Indo Edicións

    Vilanova acolle unha homenaxe a Paco Reirís, tenente de alcalde fusilado hai 75 anos

    O venres celebrarase unha ofrenda floral e unha mesa redonda

    La Voz -Vilagarcía 09 de maio de 2012
    A asociación cultural Roi Vicente organizou para o venres unha homenaxe a Paco Reirís, sindicalista e tenente de alcalde de Vilanova, que foi fusilado no cemiterio de Pontevedra o 11 de maio de 1937. Os actos celebraranse en Vilanova de Arousa. ás oito realizarase unha ofrenda floral na rúa Francisco Reirís e media hora despois terá lugar unha mesa redonda na casa da cultura de Vilanova. Participarán o escritor Gonzalo Allegue; o presidente do Ateneo Republicano de Galicia, Cándido Barral, e Pepe Álvarez en nome da Asociación pola recuperación dá memoria histórica de Pontevedra. Ademais, proxectarase un vídeo con declaracións da irmá de Paco Reirís, Maruja, que vive en Cambados.

    domingo, 6 de maio de 2012

    Os galegos na defensa de Guipúscoa

    Letras Galegas 2012 adicadas a Paz Andrade
    Na asociación "Fato Cultural Galego Daniel Castelao (Pasaia)
    (composta por galeg@s ou descendentes destes na bisbarra guipuscoá de Oarsoaldea, e dizer, dos povos de Pasaia, Oiartzun, Lezo, Orereta, e mai-la anterga vila de Altza)

    Sábado 19 - Larunbata 19 (12:00 h)

    Falencia no Udal Aretoa de Pasai San Pedro: “Os galegos na defensa de Guipúscoa” e presentazón do libro: “Los soviéticos en el gobierno provisional de Euzkadi” da man de Sergio Balchada Outeiral, investigador da asociazón Sancho de Beurko.

    Hitzaldia: “Os galegos na defensa de Guipúscoa, eta liburu aurkezpena: “Los sovieticos en el gobierno porovisional de Euzkadi”. Goizeko 12H00. tan Ertin. Sergio Balchana Outeiral, Sancho de Beurkoko ikerlariaren eskutik.

    A Comisión da Memoria Histórica recompila as biografías de 595 vítimas

    Os familiares asistían en 2010 á inauguración do monumento
    da avenida de Navarra . Pedro Puig

    Traducción Estación Atlántica
    El Ideal Gallego.com -MARTA GARCÍA MÁRQUEZ - A CORUÑA - 1 Mayo 2012
    Ocultar na súa casa ao deputado socialista Luís Rufilanchas. Polo menos ese foi o pretexto oficial para acabar coa vida Delfino Liñeiro no Campo dá Rata. Era o 11 de xullo de 1937 e a súa muller coidaba ao pequeno Roberto na súa casa das Xubias. Por entón, di o sobriño dos irmáns coñecidos como os “da lejía”, non se necesitaban demasiadas razóns para facelo. Só tiñas que ser do bando contrario. Augusto non puido coñecer a tres dos seus catro tíos. Conta que a súa nai Concha foi a única que quedou na cidade logo de todo. Pero o destino fixo que o maior deles, Pepín, puidese contalo tras secuestrar un barco e alcanzar Francia. Con todo, nin un nin outro recordan aos seus familiares falecidos.

    Aínda que Augusto escoitou centos de historias da súa familia, comprometida coa causa socialista e moi coñecida na Coruña, Roberto apenas soubo nada de todo aquilo porque o medo entrou na súa casa o mesmo 11 de xullo e non saíu ata o final da ditadura de alí, onde o seu pai levaba a correspondencia e arranxaba tranvías.

    Roberto aínda recorda cando se cruzaba aos chivatos do réxime pola rúa e dicíanlle que foran os vermellos os causantes da morte do seu pai. Tivo que crecer para saber a verdade, do mesmo xeito que Augusto, que se decatou que a casa do seu avó José que un día foi desvalixada e arrasada polos nacionais foi acubillo de moitos dos que saían de patitas procedentes do hospicio da rúa de San Roque.

    El acollíaos nun fogar que foi centro de reunións da cúpula socialista e encontro de deportistas porque os García García practicaban remo e Bebel xogaba no Deportivo cando foi procesado. Del, Augusto herdaría o seu alcume “Bebucho” polo gran parecido físico que tiñan os dous.

    Estes son só dous exemplos do que se recolle no libro “A represión franquista na comarca dá Coruña”, editado por Laiovento. Unha publicación para chorar que levou a cabo a Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica dá Coruña como homenaxe aos 595 coruñeses e foráneos que viron a morte entre a Torre e as curvas de Herves, onde foron tirados moitos corpos á cuneta. Que era a forma máis fácil de desfacerse deles.

    Conta Manuel Monge que a confección desta lista dolorosa saíu adiante grazas a unha subvención do Ministerio de Presidencia na etapa de Zapatero e a colaboración do proxecto Nomes e Voces, na que a Universidade despregou unha investigación profunda para recompilar as vítimas do franquismo en Galicia. Xunto a unha pequena biografía de cada un deles onde se inclúe o seu fatal desenlace, están tamén as fontes consultadas. Un total de 58 libros, ademais de xornais e actas xurídicas, sinala Monge: “Isto é ou resultado de peneirar polos concellos e de consultar nas súas actas”.

    O membro da comisión destacaba entre os identificados, outros 28 descoñecidos dos que se saben algúns datos pero que non son suficientes para recoñecelos. Aquí están os que pasearon polo Campo dá Rata e os que faleceron de hemorraxia interna, isto é, dun disparo letal. Dentro ou lonxe da súa terra pero na Coruña. Monge conclúe que seguramente non estean todos porque ocorre que son moitos os casos que aínda están saíndo á luz logo de sesenta anos no armario como o do xeneral José Aranguren, que se mantivo fiel á República a pesar de que sabía que ían detrás del.

    Xunto a familias esnaquizadas como os Boedo ou os González González, ás que arrebataron a varios dos seus membros, escríbense tamén os nomes dos alcaldes Ánxel Casal, Jaime Quintanilla e Suárez Ferrín. Nun compendio de acontecementos que hoxe se reflicten sobre o papel para que non se volvan a repetir.

    PSOE e UGT recordan aos seus afiliados fusilados durante a guerra

    Antes da manifestación, realizaron unha ofrenda floral no cemiterio de Pereiró

    A presenza do Caballero coincide coa súa negativa a derrubar a Cruz do Castro, para as asociacións da memoria histórica un símbolo da represión franquista.

    La Voz de Galici.es - Jorge Lamas - Vigo 1 de maio de 2012
    Militantes do PSOE e UGT realizaron unha ofrenda floral ante as tumbas de Heraclio Botana, fundador do partido socialista en Vigo, e Martínez Garrido, alcalde da cidade fusilado en 1936. O acto pretendía ser unha homenaxe a todos os militantes socialistas asasinados durante o franquismo. Antonio Juste, secretario Xeral da UGT na comarca viguesa encargar de ler un manifesto aos asistentes, entre quen se atopaban os concelleiros socialistas co alcalde á fronte.

    quarta-feira, 2 de maio de 2012

    Exposición sobre Mercedes Núñez Targa en Ferrol


    O Foro pola Memoria de Galicia achega neste mes de maio un ciclo de actividades na nosa cidade para dar a coñecer e divulgar a vida exemplar dunha loitadora infatigable, Mercedes Núñez Targa, militante das caracterizadas por Bertolt Brecht como das imprescindibles.

    A inauguración desta exposición sobre a súa vida realizarase no Centro Cívico de Caranza, o vindeiro mércores 2 de maio, ás 20:00 horas do serán e abrirá o ciclo de actividades que ao longo do mes o Foro pola Memoria Republicana de Galicia desenvolverá sobre esta muller exemplar. A exposición realízase en colaboración co Memorial Democràtic de Catalunya e permitirá estudar e divulgar as peripecias dunha existencia marcada pola loita contra o franquismo e o nazismo, pois non en van Mercedes Núñez sobreviviu ao campo nazi de Ravensbruck, logo de ser detida en Betanzos e compartir no tempo da República a condición de secretaria do poeta Pablo Neruda.

    A inauguración da exposición acompañarase ao longo do mes de maio da presentación dun libro sobre ela, “Destinada ao crematorio” e dunha charla sobre a súa vida que se desenvolverán neste mes de maio.

    Na organización desta actividade de memoria histórica colabora o Partido Comunista de Galicia, na certidume da necesaria divulgación dunha historia de dignidade que ten, está a ter nas loitas cidadás de hoxendía e terá continuidade na nosa cidade segundo apuntou a secretaria de Muller do comité do Partido, Paula Meizoso.

    terça-feira, 1 de maio de 2012

    A ´nena do Bou´ revive o pesadelo

    Anxo Nogueira e Carmen Miguel
    proxecto nomes e voces
    Traducción Estación Atlántica
    Nove persoas preferiron fai 75 anos matarse a entregarse aos falanxistas tras ser achadas nun barco galego . Concha, cuxos pais inmolar, recorda a traxedia

    laopinióncoruña.es 30/4/12 Ana Blasco
    De todos os que se ten constancia, o acontecido no peirao do Berbés, en Vigo, o 23 de abril de 1937, é o suicidio colectivo máis numeroso da Guerra Civil. Os seus protagonistas foron oito homes e unha muller de diferentes faccións da esquerda, que trataban de fuxir a Francia escondidos na adega do Bou 'Eva' cando foron delatados por un mariñeiro. Preferiron matarse antes que entregarse ao inimigo. A noticia correu como a pólvora no barrio, pero, silenciada polo franquismo e esquecida pola Transición, hoxe algúns cidadáns intentan rescatar este negro episodio

    Oito homes e unha muller, fai esta semana 75 anos, preferiron entregarse á morte antes que aos seus inimigos no peirao do Berbés, en Vigo. Eran galeguistas, socialistas, comunistas e anarquistas, que se dispuñan a emprender o camiño cara á súa liberdade escondidos na adega dun pequeno cargueiro coñecido como Bou Eva. Nunca chegaron a partir. Tras ser descubertos, protagonizaron o suicidio colectivo máis grande acontecido durante a Guerra Civil, dos que se ten coñecemento. Era o 23 de abril de 1937.

    Foi un dos mariñeiros da embarcación o que, pouco antes de partir cara a Francia, descubriu aos polisóns. Saíu gritando: "O barco está cheo de vermellos", recorda a filla de dúas das vítimas, Concha Nogueira. Os falanxistas asaltaron a embarcación e achegárona a un aljibe do porto para facelos saír alagando a estancia na que se atopaban. Primeiro botaron auga fría e, máis tarde, quente. Pero os tripulantes clandestinos non saíron. Ante a perspectiva de ser vítimas de torturas, decidiron pór fin á súa vida de forma colectiva.

    O encargado de empuñar a pistola foi o vigués Anxo Nogueira Nogueira, xerente dunha fábrica de conservas e membro das mocidades comunistas, que se matou tras disparar aos outros sete homes e á súa propia muller, Carmen Miguel Agra, a máis nova do grupo con 24 anos. Este extremo coñeceuse ao atopar os corpos. "Nove estaban feridos na tempa esquerda. Un, o que debeu matar aos outros por acordo de todos, suicidouse e tiña a ferida na tempa dereita", relataba meses máis tarde Rafael Dieste en Nova Galiza baixo o pseudónimo de Féliz Muriel. "O meu pai nunca collera un arma", destaca Concha Nogueira, que imaxina con tristeza o momento e o valor que tivo que reunir o seu proxenitor.

    Ela tiña catro anos e, coa súa irmá, quedou cos seus avós cando os seus pais decidiron fuxir. A pesar da súa idade, recorda perfectamente o día: "Ela choraba moito e tíñanos no colo, pero non quería dicirnos por que estaba así". Ao pouco decatáronse do sucedido. "Enseguida correuse a voz por todo o barrio e chamábannos As nenas do Bou", rememora. O seu pai había estado escondido un ano na casa dunha veciña, na rúa Real, onde Concha levaba comida de parte da súa avoa sen saber que nela se recluía Anxo. A súa nai uniuse a unha asociación de mulleres antifascistas. Hoxe, unha rúa perpendicular á Travesía de Vigo leva o seu nome coa descrición "represaliada". Os falanxistas tamén deron co mariñeiro que actuou como cómplice para que os fugitivos puidesen acceder á embarcación. "Matárono na zona da ETEA", asegura Concha.

    Luís Álvarez González, obreiro do naval de 30 anos; Camilo Campos Méndez, barbeiro de 33; Manuel Martínez, mariñeiro de 44; os irmáns José e Fernando Rodríguez Lorenzo, albaneis de 30 e 37 anos; e os curmáns José Losada e Manuel Rodríguez, mestres de 45 e 31 anos, completan a listaxe das vítimas. Estes dous últimos eran primos carnais de Afonso Daniel Rodríguez Castelao. A súa familia, de Rianxo, non se decatou da súa defunción ata case un ano despois, cando os intelectuais galegos no exilio tiveron noticia da traxedia. "Esa fraternidad no límite decisivo, ese acordo perfecto, esa inmensa seriedade do voso espírito nese momento, fai para sempre exemplar a vosa morte", dedicáballes Rafael Dieste a todos eles cando coñeceu a noticia.

    Unha persoa si logrou escapar do tráxico destino. Diversos imprevistos impediron ao secretario xeral do Partido Galeguista en Ferrol chegar ao barco Eva ese día, conta Rafael Balado, membro da Asociación Cultural Bou Eva. Este colectivo, que naceu fai ano e medio, trata de recuperar a memoria deste feito, silenciado pola ditadura e esquecido pola Transición.

    Ademais da información que Rafael Dieste publicou en 1937 en Nova Galiza ao decatarse do suceso e dos testemuños de Concha Nogueira, filla de dúas das vítimas, poucas referencias máis se dispón do suceso. A Asociación Cultural Bou Eva, que naceu fai un ano e medio, trata de solicitar máis datos. Entre eles, imaxes do pequeno cargueiro no fondo Pacheco.

    O primeiro que volveu facer mención desta traxedia foi o escritor holandés Marc Woutes no documentado ensaio 1936. Os primeiros días, no que recolle a historia oral daqueles tempos a través dos testemuños dos sobreviventes.

    Máis tarde, tamén aparece un relato no libro de Dionisio Pereira Loita de clases e represión franquista no mar e o poeta Anxo Angueira dedícalle un poema, póndose na pel de Concha Nogueira.

    A filla de Anxo Nogueira e Carmen Miguel participou, ademais, no documental Flores tristes, de Manuel Abad Abad sobre a represión franquista na comunidade galega.

    Pasado
    "Hai interese por dar a coñecer a historia, pero sempre desde a iniciativa privada e nunca desde a pública", lamentan na Asociación Cultural Bou Eva.

    Cando o colectivo naceu, fai ano e medio, consideraron que os oito homes e a muller que pereceron polos seus ideais na embarcación atracada no peirao de Berbés merecían un maior recoñecemento por parte da sociedade. O mellor xeito que se lles ocorreu foi levar o seu nome. O luns pasado, na praza do Berbés, logrou reunir a un centenar de persoas para conmemorar cun recital poético os 75 anos que transcorreron desde que se produciu o suicidio colectivo máis grande dos que se ten constancia durante a Guerra Civil.

    A CRMH da Coruña denuncia que a Xunta paga a seguridade da familia Franco mentres pecha o pazo de Meirás ás visitas

    Un busto do ditador no pazo

    A Comisión asegura que o goberno galego destina 23.000 euros a gastos de seguridade

    A Voz de Galicia - R. D. Seoane A Coruña 01 de maio de 2012
    A Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña denuncia que a Xunta dedica 23.000 euros para pagar a seguridade da familia Franco no pazo de Meirás, segundo a contestación recibida do Valedor do Pobo tras a queixa exposta no 2011 polo peche do pazo durante o mes de agosto.

    Segundo a CRMH, este ano tamén está previsto que a Xunta autorice de novo o peche ao público do pazo durante o mes de agosto, coincidindo coas vacacións dos Franco, polo que denuncia que «a Xunta está ao servicio dos intereses da familia do ditador e incumpre a Lei do Patrimonio Cultural de Galicia». Ademais, considera «o colmo» que «a Xunta, é dicir, todos nós, teñamos que pagar a seguridade desa familia, que disfruta desde hai 74 anos dun pazo que foi mercado cuns cartos roubados ao pobo e aso concellos coa presión e a chantaxe dos fascistas».