A escala nazi do cruceiro da morte

Soldados alemáns embarcando no porto vigués.

En 1939, o luxoso «Wilhelm Gustloff» recolleu en Vigo á Lexión Cóndor; en 1945, o seu afundimento deixaría dez mil mortos, a maior catástrofe marítima da historia

A Voz - Eduardo Rolland 27 de outubro de 2013

A traxedia do Titanic, cos seus 1.514 mortos, palidece ante o drama de Wilhelm Gustloff, o transatlántico que protagonizou o maior naufraxio da historia, con case dez mil mortos. Ocupado por alemáns, na súa maioría mulleres e civís, que fuxían de Polonia ante o avance soviético, foi afundido por un submarino no último ano da II Guerra Mundial. A súa historia non ten o encanto do Titanic nin dá para películas con Leonardo DiCaprio. Foi un drama moi sórdido entre as monstruosidades do último ano da contenda: 1945, probablemente o peor ano da historia da Humanidade, que terminou co lanzamento de dúas bombas atómicas contra a poboación civil en Xapón.

Un documental alemán sobre o Wilhelm Gustloff foi titulado O Titanic silenciado. E o certo é que a súa historia en nada é popular. Como, tampouco, a traxedia do Cap Ancona, do mesmo ano, na que os nazis embarcaron a miles de xudeus nun transatlántico e izaron a bandeira de guerra, para que fose bombardeado e afundido polos aliados. Hai pouca épica nestas cousas, pouco do que un ser humano poida sentirse orgulloso.

Pero nada facía presaxiar o drama só cinco anos antes do afundimento, o 25 de maio de 1939, cando o Wilhelm Gustloff entra na ría de Vigo, engalanado e tocando as súas sirenas, aclamado con aplausos polos vigueses nos peiraos. Forma parte da frota que evacuará cara a Alemaña desde Vigo á Lexión Cóndor, a forza que Hitler enviou a Franco para reforzarlle na Guerra Civil. Seis mil soldados da Luftwaffe e da Wehermacht, que entre os seus «méritos» contan o bombardeo de Guernica, son recibidos con entusiasmo na estación de trens e acompañados nos seus desfiles pola cidade.

O alcalde, Suárez Llanos , ofrece unha recepción ao xefe da Lexión Cóndor, Von Richtoffen, familiar do famoso Barón Rojo . O líder nazi entrega á cidade de Vigo un retrato de Adolf Hitler, para que sexa colgado na casa consistorial. E o rexedor vigués envía «afectuosos e fraternais saúdos de Vigo a Alemaña e ao seu Caudillo Hitler».

Os xornais da época desfanse en eloxios cos alemáns. E marabíllanse, tamén, cos transatlánticos que chegaron á ría, entre os que destaca o soberbio Wilhelm Gustloff. Botado en Hamburgo en 1937, é un prodixio da enxeñería, dotado dos maiores adiantos. Nos seus 208 metros de eslora (dous campos de Balaídos), hai espazo para todos os luxos. Tan orgullosos estaban os nazis do seu cruceiro, que intentaron chamalo Adolf Hitler, ao que, segundo a propaganda oficial, o Führer, tan modesto el, negouse.

O barco pertencía á organización A Forza pola Alegría, un programa de vacacións nacionalsocialistas, co que os obreiros alemáns poden facer viaxes de recreo a baixo prezo.

O 25 de maio embarcan os seis mil soldados alemáns nos cinco transatlánticos. A Filmoteca de Alemaña conserva unha película na que se ve aos lexionarios Cóndor na Laxe, subindo aos botes. Días máis tarde, son recibidos en Hamburgo como heroes polo mariscal Göering.

Pouco tempo tería o Wilhelm Gustloff para seguir facendo cruceiros de recreo. En setembro, empeza a guerra e é convertido en buque hospital. Pero, a finais de 1944, o almirante Karl Dönitz ordena pintalo de gris e facelo buque de transporte. Son moitos os altos mandos do Reich que saben que a guerra está perdida. Só Hitler e os seus máis fanáticos seguidores cren na vitoria. Os aliados avanzan polo Oeste, pero, sobre todo, os soviéticos están a esmagar á Wehrmacht no Leste. Así que se deseña a Operación Aníbal, para evacuar aos alemáns en Polonia. En Danzig (hoxe Gdansk), o Wilhelm Gustoloff comeza a embarcar alemáns. Hai 70.000 aglomerados nese porto. E sete millóns marchan a pé polo corredor de Prusia Oriental, perseguidos polos rusos.

Tras embarcar soldados e civís en varios portos, o buque partiu cara a Alemaña o 30 de xaneiro de 1945, atestado con case 11.000 pasaxeiros a bordo, cando foi deseñado para 2.000.

No medio do Báltico, foi localizado polo submarino soviético S-13, ás ordes do capitán Alexander Marinesco, que ordenou disparar. O barco xa non ía pintado como buque hospital e sobre este tema aínda pervive a controversia.

Tres torpedos rebentaron ao transatlántico e case dez mil persoas morreron afogadas nas augas xeadas. É a maior catástrofe marítima da historia.

Como o feito resultou incómodo ían civís a bordo, con gran maioría de mulleres- o Alto Mando Naval de Leningrado remoloneó para conceder a Marinesco o título de Heroe da Unión Soviética, que reclamaba por este afundimento e o do Xeneral Von Stauben. En total, en dez días provocara el só 13.840 mortos. Pero foi acusado de alcoholismo e carácter pendenciero e terminou recluído nun campo en Siberia.

O Wilhelm Gustloff queda como a maior traxedia naval xamais rexistrada. Seis veces máis grande que a do Titanic. Tan sórdida que permanece esquecida. Ninguén en Vigo, aquel asollado maio de 1939, podía imaxinar que o luxoso transatlántico terminaría nun monstruoso drama, o mesmo que viviu o mundo enteiro na II Guerra Mundial.

O  Wilhelm Gustloff na Ría de Vigo